HP Velotechnik: Bezoek aan de speciale fietsfabrikant voor ligfietsen

Op respectievelijk 18- en 20-jarige leeftijd dachten de “H” en de “P” in HP Velotechnik na over hoe ze naar school konden gaan zonder een natte stoel, zelfs in de regen. Het resultaat van deze denkspelletjes van Paul Hollants en Daniel Pulvermüller is vandaag de dag bijna onopvallend te vinden in de werkplaatsen van de ligfietsensmederij. In die tijd was het eerder de volumineuze beschermhoes die de ligpositie met zich meebracht en ook de noodzaak van een derde wiel, in plaats van andersom. De kap is verdwenen, maar de ligfiets blijft als innovatief vervoermiddel en sportuitrusting, kortom fietstechniek.

In Kriftel bij Frankfurt ontwerpen en assembleren zo’n 60 mensen de uitgebreide fietsen – van tweewielige, lichtgewicht sportfietsen tot S-pedelec-driewielers of, sinds kort, zelfs handbikes. Zo’n model is zojuist ceremonieel overhandigd aan de voormalige snelste vrouw op twee wielen op de Eurobike: voormalig baansprintster Kristina Vogel is sinds een trainingsongeval alleen afhankelijk van de kracht van haar armen. Met haar HPV-handbike heeft de Olympisch kampioene naar eigen zeggen “haar passie voor fietsen herontdekt”.

Als je door de hallen loopt, valt op dat het onderdelenmagazijn en de werkplaats groter zijn dan gemiddeld in verhouding tot de daadwerkelijke assemblageruimte. Afgewerkte wielen zie je nauwelijks. Het lijden van een speciale wielfabrikant is het aanzienlijk lagere aandeel standaardonderdelen dat in het hele modellengamma kan worden gebruikt. Dit begint met de voorwielen van een trike, waarvan de naaf slechts aan één kant is bevestigd, loopt door in stuurconstructies onder het zadel en in het zadel zelf, en eindigt in het speciaal ontworpen frame met een optioneel vouwmechanisme. Als je alle varianten van modellen, wielmaten en functies extrapoleert, biedt HP Velotechnik maar liefst 400.000 mogelijke combinaties, de 400 beschikbare framekleuren niet eens meegerekend.

Dit is ook de reden waarom er nauwelijks afgewerkte fietsen wachten op de verpakkingsafdeling: Je bouwt nauwelijks op voorraad, omdat de kans dat precies deze fiets wordt besteld vrij klein is. En de behoeften van speciale fietsklanten zijn natuurlijk veel diverser. Onder het plafond van de fabriekshal hangen soms meer, soms minder geprepareerde framesets, afhankelijk van de ordersituatie. Een monteur besteedt tussen de vier en bijna vijftien uur aan het bouwen van zo’n voertuig. Dit veroorzaakt problemen waar een klassieke bikefitter zich niet eens bewust van is. Zo moet de spoorbreedte van de driewielige modellen, d.w.z. de oriëntatie en helling van de wielen, worden aangepast zoals in een personenauto.

De kabels van de aandrijving zijn niet alleen een hele hoek langer dan bij de ride-on pedelec, ze mogen ondanks het in lengte verstelbare en vaak inklapbare frame niet buigen of afscheuren. Je hebt ook niet echt een klassieke montagestandaard nodig bij HP Velotechnik. Zowel de carrousels voor de voormontage als de statieven voor de eindmontage van de fietsen volgens de wensen van de klant moesten eerst gemaakt worden, dus je kon niet zomaar bij Park Tool bestellen. En dus is het niet verwonderlijk dat naast de fietsprototypes ook een aantal gereedschappen, bevestigingen en sjablonen direct naast de deur in de metaalconstructie- en elektronicawerkplaats worden vervaardigd. In deze context zijn het de korte afstanden die herhaaldelijk benadrukt als een concurrentievoordeel.

Hoewel de frames en enkele aanbouwdelen in Taiwan worden vervaardigd, bestaat er niet zoiets als de anders wijdverbreide ontwikkelingspingpong, waarbij de fabriek en het planningsbureau elkaar weken- en maandenlang plannen, monsters en wijzigingen over lange afstanden sturen. In Kriftel worden nieuwe ideeën van de oprichters, ingenieur Martin Wöllner of een van de medewerkers in en binnen een straal van een paar kilometer rond de hal ontworpen, gebouwd, getest, verbeterd, herbouwd en opnieuw getest, en pas aan het eind gaan de gegevens voor de serieproductie naar Azië.

Overigens was het volgens Wöllner zeer zeldzaam dat een nieuwe ontwikkeling volledig “in de prullenbak” lag. 60 procent van het ontwikkelingswerk vindt plaats in zijn CAD-computer, zodat het eerste wiel op de weg nog geoptimaliseerd moet worden voor details. Met name het rijgedrag, d.w.z. de contactpunten tussen de persoon en de fiets en de zitpositie, kunnen slechts globaal op de computer worden berekend; dan vertrouw je weer op het gevoel in de billen en de handen van Daniel Pulvermüller en zijn letterlijk ervaren crew.

Tijdens de rondleiding door de “heilige zalen” scharrelt een medewerker langs ons heen in een van de gangen van het onderdelenmagazijn en vist een paar onderdelen uit de dozen terwijl we passeren. Dit zijn drie van in totaal ongeveer 4200 verschillende onderdelen die op een HP Velotechnik-fiets kunnen worden geïnstalleerd. In de eerste weken, zegt hij, lopen mensen nog een beetje verdwaald tussen de hoge rekken, maar na drie jaar heeft hij het digitale opslagsysteem nauwelijks nodig om ze te vinden. Alleen al de muur met de talloze schroeven, ringen en moeren van verschillende configuraties lijkt bovenaan elk doe-het-zelfwinkelschap te staan – om alles bij te houden, respect! Een leeg compartiment hier zou immers de bouw van een hele modelserie kunnen tegenhouden, logistiek gezien is het zeker niet de gemakkelijkste manier om speciale wielen te produceren.

De vele mogelijke combinaties van frames en componenten leidden er echter onvermijdelijk toe dat het benodigde onderdeel gewoon nog niet bestond, aldus Alexander Kraft, die de PR in huis verzorgt. In dit geval is het een onschatbaar voordeel dat u niet alleen het juiste gereedschap in de volgende kamer heeft, maar ook experts die ze kunnen gebruiken om speciale onderdelen in hoeveelheden van één te produceren.

Naast een bont gezelschap en enkele stagiairs zien we een meneer waarvan we in eerste instantie dachten dat het Hollants of Pulvermüller senior was. De 87-jarige metaalconstructie-expert is echter allesbehalve alleen een vertegenwoordiger – Jakob Lamnek draagt met zijn vakmanschap, knowhow en nauwgezetheid nog steeds enkele uren per week bij, vooral aan de eigen productie van onderdelen en gereedschappen. “Special need” onderdelen zoals de ergo pedalen met onderbeenfixatie zijn zo weinig in trek dat ze niet helemaal op bestelling kunnen worden gebouwd. En toen bijvoorbeeld tijdens de onderdelencongestie uit Azië in 2020 het materiaal voor de gekoppelde rem, die twee voorwielen tegelijk bedient, opraakte, begon het bedrijf in Kriftel meteen met een in-house ontwikkeling in plaats van te wachten op de volgende container.

Hier daarentegen is het zelfs een voordeel om niet zoveel standaardonderdelen nodig te hebben als een speciale wielfabrikant. Dit maakt hem minder verslavend. Op dit moment is de situatie geweldig, volgens PR-man Kraft. “Als China zichzelf flink door elkaar schudt”, zegt hij, terwijl hij de draak steekt met het marktaandeelkloof, “worden we weer een half jaar bevoorraad.” HPV bouwt en verkoopt ongeveer 2000 fietsen per jaar, voornamelijk in Centraal-Europa en de VS, maar ook in Japan, Arabië en Noorwegen, waar in tegenstelling tot de overgrote meerderheid van de landen deSpeciale fietsen kunnen worden gesubsidieerd of gedekt door zorgverzekeraars.

Nu we het er toch over hebben: handbikes zoals die van Christina Vogel zijn niet de enige stap op het gebied van revalidatie en dergelijke. Terwijl de liggende positie en de drie wielen tot nu toe meer comfort en stabiliteit in een sportief tempo hebben geboden, wordt de verschoven leeftijdspiramide aangegrepen als een kans om modellen in de hogere richting te heroverwegen. Voor de nieuwste telg, de Delta tx, was het bedrijf voor het eerst gepland met een motor vanaf het begin en werd de tweewielige as naar achteren gepakt. Met een wiel aan de voorkant is het veel gemakkelijker om in te stappen, en de kantelstabiliteit is nog steeds redelijk goed, ondanks dat hij veel meer rechtop en in een hogere rijpositie staat dan bij alle andere modellen ervoor.

In combinatie met een Bafang M300-motor die afhankelijk is van cadans en niet van trapkracht, de brede voorkant van het voorwiel, die zorgt voor superieure rechtuitstabiliteit, en de bestelbare automatische versnellingspook, is het resultaat een wiel dat maximale veiligheid en concentratie op het verkeer mogelijk maakt. Het bedrijf heeft bij zijn ontwikkelingen lang rekening gehouden met de behoeften van lichamelijk gehandicapten, ongeveer vijf tot zes van de honderd fietsen verlaten het bedrijf met aanbouwdelen en ombouwmogelijkheden voor zeer speciale behoeften.

HP Velotechnik wordt niet alleen vermeld als fabrikant van medische hulpmiddelen, maar ook als voertuigfabrikant door de Duitse federale autoriteit voor motorvoertuigen. Dat laatste, zodat u niet voor elke snelle S-Pedelec naar de TÜV hoeft voor individuele acceptatie. Dit geldt voor alle fabrikanten van de “aangescherpte” e-bike-variant. Hoewel de normen voor enkelsporige S-pedelecs al lang beschikbaar zijn, duurde het ongeveer negen kwartalen van een jaar en talloze afspraken om de eerste S-Trike te homologeren. De testers waren alleen tevreden met een richtingaanwijzer en een kijkglas voor de hydraulische vloeistof van de remmen en een positielicht aan de voorkant – details die meer bekend zijn van motorfietsen dan van elektrische fietsen. Andere aanbouwdelen die in marginale hoeveelheden moeten worden bedacht, geproduceerd en/of in het systeem moeten worden geïntegreerd.

De verkoopcijfers bij HP Velotechnik zijn gestaag gestegen en doen dat al jaren vrij betrouwbaar, aldus persman Alex Kraft. Dit is zowel een voordeel als een nadeel voor speciale fietsfabrikanten. De vraag en de fanbase zijn beheersbaar, maar constant, en ze zijn niet onderhevig aan extreme fluctuaties als gevolg van trends. Het is moeilijk te zeggen of de gecompliceerde logistiek zich zelfs vijf keer zoveel eenheden zou kunnen veroorloven.

Op de een of andere manier krijg je echter ook het gevoel dat het bedrijf uit Kriftel zich best op zijn gemak voelt in zijn niche als speciale fietsfabrikant. HPV kan immers met trots zeggen dat het al enkele duizenden tevreden klanten aan het kruis heeft “gehangen”! Bewijs: Momenteel zijn er nogal wat aanvragen van klanten voor een upgrade van de trouwe metgezel naar een elektrische fiets. Zo’n investering doe je niet op een fiets waar je niet blij mee was.

Ondanks het prototype (schoolproject, zie foto hierboven) waren de eerste HPV-modellen tweewielig. Sindsdien heeft het bedrijf een aantal prijzen gewonnen in het speciale fietssegment voor twee- en driewielers.

• Stichting: 1993
• Kantoor: Kriftel bij Frankfurt
• Collega: 60
• Gebied: 2200 vierkante meter